โรคกรดไหลย้อน (Gastro-Esophageal Reflux Disease; GERD)

โรคกรดไหลย้อน (GERD) เป็นสภาวะที่น้ำย่อยจากกระเพาะอาหารที่มีฤทธิ์เป็นกรดไหลย้อนกลับขึ้นไปในหลอดอาหารอย่างผิดปกติ ทำให้เกิดอาการแสบร้อนบริเวณหน้าอก ระคายเคืองบริเวณลำคอ มีน้ำรสเปรี้ยวหรือขมไหลย้อยขึ้นมาทางปาก สภาวะกรดไหลย้อนนี้หากเป็นเรื้อรังอาจทำให้หลอดอาหารอักเสบ มีเลือดออกจากหลอดอาหาร และอาจทำให้หลอดอาหารตีบได้ นอกจากนี้ยังอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเซลล์เยื่อบุหลอดอาหาร ซึ่งอาจรุนแรงถึงขั้นกลายเป็นมะเร็งที่หลอดอาหารได้ โดยที่โรคกรดไหลย้อนนั้นสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกเพศทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นกลางวันหรือกลางคืน



สาเหตุที่ทำให้เกิดโรคกรดไหลย้อน

1. หลอดอาหารส่วนปลายเสื่อมลงหรือทำงานบกพร่อง มีการคลายตัวอย่างผิดปกติ ทำให้กรดไหลย้อนขึ้นไปในหลอดอาหารจนทำให้มีการระคายเคือง อาจเกิดขึ้นเป็นครั้งคราวหรือตลอดเวลาก็ได้ ความผิดปกติเหล่านี้อาจเกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์ การสูบบุรี่ หรือยาบางชนิด เช่น ยารักษาโรคหอบหืดบางชนิด ก็เป็นได้
2. ความดันหูรูดของหลอดอาหารส่วนปลายลดต่ำลงกว่าปกติ ไม่สามารถต้านแรงดันในช่องท้องและการบีบตัวของกระเพาะอาหารได้
3. กระเพาะอาหารหรือหลอดอาหารบีบตัวผิดปกติ ทำให้อาหารที่รับประทานไหลลงช้า หรืออาหารที่ไหลย้อนขึ้นมาจากกระเพาะอาหารค้างอยู่ในหลอดอาหารนานกว่าปกติ ทำให้เพิ่มโอกาสการไหลย้อนของกรดจากกระเพาะอาหารสู่หลอดอาหารมากขึ้น  โดยมีอาหารประเภทไขมันสูงและช็อกโกแลตเป็นสาเหตุส่วนหนึ่งที่ทำให้กระเพาะอาหารบีบตัวลดลง
4. โรคนี้มีความสัมพันธ์กับความอ้วน โรคเบาหวาน และโรคไส้เลื่อนกระบังลม ซึ่งทำให้กระเพาะอาหารบางส่วนไหลเลื่อนเข้าไปอยู่ในช่องอก เปิดโอกาสให้เกิดการไหลย้อนของกรดจากกระเพาะอาหารมากขึ้น
5. ปัจจัยส่งเสริมอื่นๆ เช่น พฤติกรรมการบริโภคและการปฏิบัติตน ได้แก่ การรับประทานอาหารรสเผ็ดจัด อาหารประเภทไขมันสูง อาหารทอด ชา กาแฟ น้ำอัดลม การดื่มสุรา สูบบุหรี่ การนอนหรือเอนกายทันทีหลังรับประทานอาหาร ความเครียด ตลอดจนการสวมเสื้อผ้่าคับหรือรัดเข็มขัดแน่น

อาการ

อาการของโรคกรดไหลย้อนขึ้นอยู่กับอวัยวะที่ถูกระคายเคืองโดยกรด เช่น

1. อาการทางคอหอยและหลอดอาหาร
• กลืนลำบาก ติดๆ ขัดๆ คล้ายมีก้อนอยู่ในลำคอ หรือกลืนเจ็บ ต้องพยายามกระแอมออกบ่อยๆ
• เจ็บคอ มีเสมหะอยู่ในลำคอ โดยเฉพาะในตอนเช้าหรือระคายคอตลอดเวลา
• ปวดแสบร้อนบริเวณหน้าอกและลินปี่ บางครั้งอาจร้าวไปที่บริเวณคอได้ มีอาการมากหลังรับประทานอาหารมื้อหนัก โน้มตัวไปข้างหน้า ยกของหนัก หรือนอนหงาย
• ท้องอืด เรอบ่อย คลื่นไส้ อาเจียนหลังรับประทานอาหาร คล้ายมีอาหารหรือน้ำย่อยไหลย้อนขึ้นมาในอกหรือลำคอ เป็นผลให้หลอดอาหารอักเสบ มีเลือดออกจากหลอดอาหารได้
• รู้สึกเหมือนมีรสขมของน้ำดี หรือรสเปรี้ยวของกรดในลำคอและปาก
• ในเด็กเล็กอาการที่ควรนึกถึงโรคนี้ได้แก่ อาเจียนบ่อยหลังดูดนม โลหิตจาง น้ำหนักและการเจริญเติบโตไม่สมวัย ไอเรื้อรัง เป็นหืดหอบในเวลากลางคืน ปอดอักเสบเรื้อรัง ในเด็กบางคนอาจมีปัญหาการหยุดหายใจขณะหลับได้
2. อาการนอกระบบหลอดอาหาร
• มีกลิ่นปาก เสียวฟัน หรือมีฟันฝุได้
• เป็นหวัดเรื้อรัง
• เสียงแหบเรื้อรัง หรือแหบเฉพาะในตอนเช้า หรือเสียงเปลี่ยนไปจากเดิม
• ไอเรื้อรัง รู้สึกสำลักน้ำลายหรือหายใจไม่ออกในเวลากลางคืนจนอาจทำให้ต้องตื่นตอนดึก
• ในคนที่เป็นหอบหืดอาการแย่ลงกว่าเดิมหรือไม่ดีขึ้นจากการใช้ยา เจ็บหน้าอก ปอดอักเสบเรื้อรัง เป็นๆ หายๆ

การรักษา

1. การรักษาที่ตัวผู้ป่วยเอง
• ในแต่ละมื้อไม่ควรรับประทาอาหารมากเกินไป
• หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง อาหารทอด และอาหารรสเผ็ดหรือเปรี้ยวจัด
• หลีกเลี่ยงการดื่มน้ำชา กาแฟ หรือน้ำอัดลม
• หลีกเลี่ยงการดื่มเหล้าและสูบบุหรี่
• ไม่เอนกายลงนอนทันทีหลังรับประทานอาหาร ควรเว้นช่วงอย่างน้อย 3 ชั่วโมงขึ้นไป
• รักษาน้ำหนักตัวให้พอเหมาะ ไม่อ้วนเกินไป
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• พักผ่อนให้เพียงพอ และไม่ปล่อยให้ตัวเองเครียด
• สวมใส่เสื้อผ้าที่โปร่งสบาย และไม่รัดเข็มขัดแน่นจนเกินไป
2. การรักษาด้วยยา
• ในกนณีที่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารและการใช้ชีวิตใหม่แล้วแต่อาการไม่ดีขึ้น จำเป็นต้องมีการใช้ยารักษาร่วมด้วย ควรรับประทานยาตามกำหนดเวลาอย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัยควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
3. การรักษาด้วยการผ่าตัด
• ในกรณีที่การใช้ยารักษาไม่ได้ผล แพ้ยาที่ใช้ในการรักษา หรือมีภาวะอื่นแทรกซ้อน เช่น หลอดอาหารอักเสบ มีแผลและเลือดออกในหลอดอาหาร หลอดอาหารตีบตน หรือเกิดการเปลี่ยนแปลงเซลล์ภายในหลอดอาหารอาจรุนแรงถึงขั้นเป็นมะเร็ง มีความจำเป็นที่จะต้องรักษาด้วยการผ่าตัดซ่อมแซมหูรูด

Link: Diagnosis and Management of Gastroesophageal Reflux

Link: Guideline for treatment of gastroesophageal reflux disease

Link: Diagnosis and Treatment of Gastroesophageal Reflux Disease (GERD) 

ท่านสามารถสอบถามปัญหาเกี่ยวกับยาได้ที่

FACEBOOK: พึ่งพรเภสัช ร้านยาของครอบครัวคุณ

เรามีทีมงานเภสัชกรมืออาชีพ ให้คำปรึกษาแก่ท่านด้วยความยินดีและเต็มใจ จะ inbox หรือ timeline ได้เสมอค่ะ